Breaking News

Sử dụng Bitcoin và các loại tiền điện tử như Dash có hợp pháp hay không?

Những tranh cãi gần đây liên quan đến việc cho rằng Bitcoin là phương tiện thanh toán không hợp pháp và có nhiều bài báo có tính chất doạ nạt cho rằng sử dụng Bitcoin là bị cấm và bị quy trách nhiệm hình sự. Vậy thế nào là phương tiện thanh toán không hợp pháp? Sử dụng Bitcoin có hợp pháp hay không? Liệu sử dụng Bitcoin có bị phạt hay không? Cho đến nay thì với những luật hiện hành thì việc sử dụng Bitcoin hay các loại tiền kỹ thuật số khác như Dash vẫn hoàn toàn hợp pháp và pháp luật Việt Nam vẫn có nghĩa vụ bảo vệ những công dân sử dụng nó. Bài viết sau đây sẽ giải thích vì sao.
Những người cho rằng việc sử dụng Bitcoin ở Việt Nam là bị cấm viện dẫn một điều khoản trong nghị định số 80/2016/NĐ-CP về việc sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp và cho rằng Bitcoin là phương tiện thanh toán không hợp pháp và như vậy sử dụng Bitcoin là vi phạm nghị định này. 

Tuy nhiên, nghị định này có những điều chưa hợp lý về nguyên tắc pháp luật. Cụ thể trong khoản 6 của điều 1 có ghi "Phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt sử dụng trong giao dịch thanh toán (sau đây gọi là phương tiện thanh toán), bao gồm: Séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước." Theo nguyên tắc của pháp luật thì các mức độ luật như sau: cao nhất là hiến pháp, tiếp theo là đến các bộ luật và các luật, sau đó là đến các nghị định của chính phủ, rồi đến các thông tư... Nhưng trong nghị định này lại viện dẫn đến quy định của Ngân hàng Nhà nước. Điều này rõ ràng không đúng trình tự hợp lý về mặt pháp luật. Nghị định chính phủ chỉ có thể căn cứ vào hiến pháp, đến các bộ luật và các luật chứ không thể căn cứ vào quy định của một cơ quan để áp dụng cho toàn quốc được.

Điểm bất hợp lý thứ 2 cũng trong nghị định này là theo nguyên tắc luật pháp đúng đắn thì việc cấm cần phải rõ ràng. Vì nguyên tắc cơ bản của luật pháp là người dân được phép làm bất cứ điều gì luật không cấm. Nhưng trong khoản 7 của điều 1 của nghị định này có ghi "Phương tiện thanh toán không hợp pháp là các phương tiện thanh toán không thuộc quy định tại Khoản 6 Điều này." Như vậy, dẫn đến sự cấm đoán mơ hồ không rõ ràng và không phù hợp với nguyên tắc của luật pháp minh bạch và công bằng. Nếu là luật cấm người dân không được phép làm gì thì điều cấm đó phải rõ ràng để người ta không mắc phải chứ không thể để ở dạng đánh bẫy được. Những điều như vậy chỉ có thể áp dụng đối với các hợp đồng, hoặc các văn bản có quy mô hạn chế như trong một cơ quan hay tổ chức, chứ không thể áp dụng về mặt luật pháp cho mọi công dân được. 

Giả sử những điều đã nói ở trên là đúng thì Bitcoin hay các loại tiền điện tử có phải là phương tiện thanh toán không? Cho đến nay không có một căn cứ pháp luật nào chứng tỏ Bitcoin, hay Dash là một phương tiện thanh toán. Các đại diện của ngân hàng nhà nước thường khẳng định Bitcoin không phải là tiền. Vậy Bitcoin hay Dash hoặc các loại khác không thể được coi là phương tiện thanh toán. Nếu nói Bitcoin là phương tiện thanh toán thì việc người dân đổi con gà lấy vài cân gạo cũng được coi là phương tiện thanh toán chăng?

Kể cả Bitcoin, Dash hay các loại tiền điện tử khác được coi là tiền thì chúng cũng không thể được coi là phương tiện thanh toán được. Vì chẳng lẽ nhờ người cầm tiền đến gửi hộ nhau cũng là phương tiện thanh toán. Và gửi tiền vào trong phong bì cũng được coi là phương tiện thanh toán? Nếu vậy phải xử lý tất cả các đám cưới, mừng tuổi, sinh nhật,... Vì không có đoạn nào trong các luật, và nghị định cho rằng việc dùng phong bì, lì xì... là phương tiện thanh toán hợp pháp cả. 

Bởi vậy cho nên không có có căn cứ nào vững chắc chứng tỏ các loại tiền điện tử là phương tiện thanh toán không hợp pháp cả. 

Và do đó nếu nó là hợp pháp thì pháp luật đương nhiên phải bảo vệ mọi người vì chúng ta đóng thuế để duy trì kinh phí cho nhà nước và các cơ quan thực thi pháp luật mà. Nhưng nếu kinh doanh mua bán, chúng ta hãy đóng thuế đầy đủ.

Bởi vậy muốn cấm Bitcoin và các loại tiền điện tử, quốc hội phải ban hành một luật cấm sử dụng tiền điện tử thì điều đó mới thực sự có giá trị pháp lý vững chắc. 

Bài đăng phổ biến